Dzisiejsze pokolenia Y i Z stopniowo zmieniają świat w tej materii i chętnie chodzą do terapeuty, aby zmierzyć się z własnymi problemami. Rośnie też tendencja ludzi do wychowywania dzieci w myśl zasady gentle parenting, czyli bezstresowe wychowanie, a także do przystąpienia do terapii przed zdecydowaniem się na dziecko. Wiąże się to z ogromną świadomością ludzi młodych na temat tego, jakie traumy mogliby przekazać dalszym pokoleniom. Aktualnie młodzież silnie od tego stroni, poprzez szukanie dla siebie pomocy u specjalistów, zamiast przerzucać swój emocjonalny ciężar na najbliższych.
Internetowy zbiór wszelakich materiałów dotyczących zdrowia psychicznego stale się powiększa. Nie ma co ukrywać, iż terapia jest drogim rozwiązaniem i niestety nie każdy może sobie na nią pozwolić. Na szczęście ma wtedy alternatywę w postaci książek, filmów i artykułów poruszających konkretny problem z zakresu zdrowia psychicznego.
Z tego artykułu dowiesz się jakie są formy/metody terapii, co pozwoli Ci na wybór odpowiedniej dla siebie.
Spis treści:
1. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)
2. Terapia systemowa
3. Terapia interpersonalna
4. Terapia psychodynamiczna
5. Terapia poznawcza
6. Terapia grupowa
7. Nurt integracyjny
8. Nurt narracyjny
9. Terapia schematów
10. Interwencja kryzysowa
TERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA CBT
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to forma terapii, która koncentruje się na identyfikacji i zmianie myśli i zachowań, przyczyniających się do problemów emocjonalnych i psychicznych. CBT opiera się na założeniu, że nasze myśli, przekonania i interpretacje wpływają na emocje i zachowania. Toteż zmiana tych myśli i zachowań jest w stanie poprawić nasze samopoczucie. CBT jest stosowana w leczeniu różnych zaburzeń, takich jak depresja, lęki, zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia odżywiania, snu i uzależnienia. Terapia poznawczo-behawioralna koncentruje się na teraźniejszości i ma na celu dostarczenie pacjentom narzędzi i strategii radzenia sobie z wyzwaniami codziennego życia. Podczas sesji terapeutycznych specjaliści CBT i klienci współpracują ze sobą, aby zidentyfikować negatywne myśli i przekonania, które wzmacniają problem. Następnie terapeuta pomaga pacjentowi ocenić, czy te myśli są logiczne, realistyczne i pomocne. W konfrontacji z nieprawdziwymi lub negatywnymi myślami terapeuta pomaga klientowi rozwinąć alternatywne, bardziej realistyczne i korzystne przekonania. Duży nacisk kładzie się tutaj na techniki i strategie, mające na celu pomoc w zarządzaniu emocjami, a także wyeliminowaniu szkodliwych wzorców zachowań. Mogą to być techniki relaksacyjne, techniki radzenia sobie ze stresem, umiejętności komunikacyjne, treningi umiejętności społecznych i inne. W terapii poznawczo-behawioralnej najważniejsze jest zaangażowanie obu stron i wypełnianie przez pacjenta ,,zadań domowych" polegających na praktykowaniu nowo poznanych technik i próbowaniu ich w życiu codziennym i sytuacjach stresogennych.
TERAPIA SYSTEMOWA
Terapia systemowa, zwana także terapią rodzin, jest formą, która obserwuje i leczy problemy i trudności z perspektywy systemowej, rodzinnej lub grupowej. Forma ta zakłada, że jednostki są integralną częścią większego systemu, a ich problemy wynikają z interakcji i dynamiki w ramach tego systemu. Terapeuta systemowy analizuje wzorce komunikacji, interakcji i relacji między członkami rodziny, aby zidentyfikować czynniki, które mogą przyczyniać się do problemów. Specjaliści systemowi zwracają uwagę na role, zasady, granice, hierarchie i wzorce zachowań w systemach, aby zrozumieć, w jaki sposób wpływają one na jednostki i jak funkcjonują. Terapeuci często pracują z rodzinami, ale mogą również pracować z innymi grupami, takimi jak małżeństwa, pary, zespoły zawodowe itd. Ten rodzaj terapii ma na celu pomóc uczestnikom systemu zrozumieć i zmienić szkodliwe wzorce interakcji, poprawić komunikację, rozwiązać konflikty i wzmocnić więzi. Dokonuje się przekształcania lub modyfikowania ról społecznych w danej grupie, lub jedynie wyznaczników i aspektów działania tych ról.
TERAPIA INTERPERSONALNA
Terapia interpersonalna (IPT) to forma terapii, która koncentruje się na poprawie relacji interpersonalnych pacjenta z innymi ludźmi. IPT opiera się na założeniu, że nasze relacje z innymi mają głęboki wpływ na to jakie emocje odczuwamy, jak się zachowujemy, a także na nasze zdrowie psychiczne. Terapia interpersonalna kładzie nacisk na identyfikowanie i rozwiązywanie problemów interpersonalnych, które mogą być przyczyną głębszych problemów emocjonalnych. Terapia ta jest powszechnie stosowana w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń odżywiania, choroby afektywnej dwubiegunowej i innych problemów związanych ze zdrowiem psychicznym, które są wysoce interpersonalne.
Podczas spotkań terapeuci skupiają się na czterech głównych aspektach:
- Terapeuci wspierają pacjentów w radzeniu sobie z trudnościami związanymi z ważnymi zmianami życiowymi, takimi jak rozstania, rozwody, utrata pracy, przeprowadzki czy inne przejścia.
- Terapeuci pomagają pacjentom zidentyfikować i przepracować traumy, straty, żałobę lub inne trudne doświadczenia życiowe, które mogą wpływać na ich zdrowie psychiczne i relacje z innymi.
- Pancjenci uczą się jak rozwiązywać konflikty, problemy komunikacyjne i trudności w nawiązywaniu bliskich relacji. Często skupiają się na rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych, asertywności i radzeniu sobie z konfliktami.
- Pacjenci stawiają na naukę budowania bliskich relacji, wspierania innych, zaspokajania potrzeb bliskich osób, przełamywania barier społecznych i radzenia sobie z poczuciem samotności
Terapia interpersonalna jest zazwyczaj krótkoterminowa i skoncentrowana na konkretnych celach terapeutycznych.
TERAPIA PSYCHODYNAMICZNA
Terapia psychodynamiczna opiera się na teorii psychodynamicznej, rozwiniętej przez Sigmunda Freuda i innych psychologów. Forma ta koncentruje się na badaniu nieświadomych procesów i konfliktów w umyśle pacjenta, które mogą wpływać na jego zdrowie psychiczne i zachowanie.
Głównym założeniem terapii psychodynamicznej jest to, że nasze zachowania i emocje są wynikiem złożonej interakcji między nieświadomymi impulsami, pragnieniami, konfliktami i doświadczeniami z dzieciństwa. Terapeuci pomagają pacjentom odkryć i zrozumieć te nieświadome treści, aby lepiej zrozumieć siebie i rozwiązać swoje problemy emocjonalne. Podczas sesji pacjent powinien wyrażać swoje myśli, uczucia i marzenia. Terapeuta ma za zadanie ich wysłuchać i przeanalizować. Daje mu to pole do szukania powtarzających się wzorców zachowań, ukrytych motywów, pragnień lub konfliktów emocjonalnych, które mogą wynikać z przeszłych doświadczeń. Z tego też względu ogromną część spotkań poświęca się na rozmowy o okresie dzieciństwa, gdyż to właśnie tam zakorzenione są nasze przekonania, mechanizmy działania, a nawet wpisane w nas stereotypy. Przepracowanie okresu dzieciństwa jest na terapii ogromnym kamieniem milowym, po którym podobno już tylko z górki.
Terapeuci psychodynamiczni uważają, że dzięki świadomemu zrozumieniu tych ukrytych treści pacjenci stają się bardziej świadomi siebie, lepiej poznają swoje mechanizmy i potrzeby, a przez to są w stanie rozwiązać trudności emocjonalne. Terapia ta jest zwykle długoterminowa i koncentruje się na pracy z głębszymi aspektami osobowości. Specjaliści psychodynamiczni często stosują różne techniki interpretacyjne, takie jak swobodne skojarzenia, analiza snów i analiza odporności, aby pomóc pacjentom odkryć i zrozumieć zawartość ich nieświadomości.
TERAPIA POZNAWCZA
Terapia poznawcza ma pewne wspólne elementy z terapią poznawczo-behawioralną, jednak poznawcza jest bardziej skoncentrowana na myślach i przekonaniach, podczas gdy terapia poznawczo-behawioralna obejmuje również aspekty zachowań i emocji. Tę drugą można więc traktować jako szerszy paradygmat, który łączy zarówno aspekty poznawcze, jak i behawioralne w procesie terapeutycznym.
Terapia poznawcza (CT) jest wąskim pojęciem, odnoszącym się głównie do próby zmiany myśli i przekonań pacjenta. Koncentruje się na identyfikowaniu negatywnych, nieprawdziwych lub szkodliwych przekonań, które mogą przyczyniać się do problemów emocjonalnych i psychologicznych. Celem terapii jest zastąpienie tychże przekonań, bardziej realistycznymi i korzystnymi dla pacjenta. Są różne techniki stosowane w tym celu, jednak najczęściej używa się ćwiczeń relaksacyjnych, technik radzenia sobie ze stresem, negatywnymi myślami i umiejętnościami komunikacyjnymi, po to, aby lepiej wyrażać swoje emocje i dać im upust w formie słownej.
TERAPIA GRUPOWA
Forma ta skupia się na sesjach terapeutycznych terapeuty z grupą osób, które mają podobne problemy lub cele terapeutyczne. Sesje grupy mogą być prowadzone w różnych formatach, takich jak grupy terapeutyczne otwarte, zamknięte lub tematyczne. Grupa zazwyczaj składa się z kilku osób, które spotykają się regularnie w ustalonych terminach. Jest to forma która oferuje szereg korzyści, a do najpopularniejszych zalicza się:
- Praktykowanie umiejętności społecznych, które wyraża się poprzez wyrażanie siebie, słuchanie innych i budowanie trwałych relacji.
- Dzielenie się technikami, strategiami radzenia sobie z problemem, a także osobistymi sukcesami, które mogą motywować pozostałych członków grupy.
- Wzajemne wsparcie, dzielenie się doświadczeniami, rozwijanie umiejętności słuchania innych.
- Kreowanie poczucia, że nie jest się sam z danym problemem. Osoby otaczające się ludźmi o podobnych trudnościach, często przestają czuć się wyobcowani ze społeczeństwa.
Tę formę terapii najczęściej stosuje się w leczeniu zaburzeń takich jak: zaburzenia depresyjne, lękowe, odżywiania, osobowości (np. borderline), uzależnień od alkoholu, papierosów czy narkotyków, a także zespołu stresu pourazowego. Terapeuci grupowi mają różne podejścia i techniki pracy z grupami, takie jak moderowanie dyskusji, prowadzenie ćwiczeń grupowych oraz stosowanie technik psychodynamicznych, poznawczych lub behawioralnych. Terapeuci tworzą bezpieczne i wspierające środowisko grupowe, aby pomóc uczestnikom wyznaczyć i osiągnąć cele leczenia.
NURT INTEGRACYJNY
Nurt integracyjny w terapii odnosi się do podejść terapeutycznych mających na celu łączenie i integrowanie różnych teorii, technik i strategii terapeutycznych. Idea ta ma na celu wykorzystanie najlepszych elementów różnych podejść terapeutycznych do stworzenia spójnego i elastycznego formatu, odpowiadającego indywidualnym potrzebom klienta. Nurt ten nie oznacza jednak przypadkowego mieszania różnych technik, a dążenie do zaspokajania emocjonalnych potrzeb innych z użyciem badań naukowych i praktyki klinicznej. Metody te są więc przemyślane i nieszkodliwe. Nie należy stosować ich na własną rękę, gdyż możemy narobić sobie więcej szkód niż pożytku.
Terapia integracyjna zakłada, że nie ma jednej teorii lub techniki, która pasowałaby do wszystkich pacjentów. Zamiast tego terapeuci starają się dostosować formę do konkretnych potrzeb, preferencji i cech klienta. Mogą w tym celu zastosować różne modele teoretyczne, takie jak psychodynamika, terapia poznawczo-behawioralna, terapia systemowa czy terapia grupowa. Różnorodne techniki i strategie mogą być wykorzystywane do wywoływania emocji, eksploracji przekonań i rozwijania pewności siebie.
NURT NARRACYJNY
Nurt narracyjny w terapii jest podejściem, koncentrującym się na znaczeniach i narracjach, jakie jednostka tworzy na temat swojego życia, doświadczeń i tożsamości. Terapia narracyjna zakłada, że pacjent konstruuje swoje rozumienie siebie i otaczającego świata poprzez opowiadanie historii. Zadaniem terapeuty jest uświadomienie pacjentowi wpływu różnych narracji na jego samopoczucie, zachowania i relacje. Ta forma zakłada również, że jednostka nie jest ograniczona jedną "prawdziwą" historią, ale ma wiele możliwości narracyjnych i to od niej zależy jak potoczy się jej życie, a także jakie emocje będą temu towarzyszyć. Terapeuta pomaga pacjentowi w odkrywaniu alternatywnych narracji, które mogą prowadzić do większej autonomii, siły i zadowolenia.
Wykorzystywane są ku temu różne techniki i strategie, takie jak pytania refleksyjne, zewnętrznyizing, dekonstrukcja, zapisywanie pamiętników, pisanie listów czy tworzenie dokumentów narracyjnych. Celem terapii jest nie tylko pomoc klientowi w przebudowaniu swoich narracji, ale także wzmocnienie jego tożsamości, zwiększenie poczucia kontroli nad swoim życiem i rozwinięcie zdrowszych wzorców myślenia i zachowania. Pacjent ma za zadanie zrozumieć, że istotne jest mówienie o sobie w taki a nie inny sposób i że nasze historie i narracje mają wpływ na życie i sposoby funkcjonowania. Poprzez eksplorację, wyrażanie i reinterpretację tych form wypowiedzi, pacjent może odzyskać kontrolę nad swoim życiem i tworzyć bardziej optymistyczne i zgodne z jego wartościami historie.
TERAPIA SCHEMATÓW
Zastanawiacie się czym jest terapia schematów? Nazwa sama w sobie nie mówi zbyt wiele, dlatego spieszymy z odpowiedzią. Terapia schematów (ang. Schema Therapy) to integracyjne podejście terapeutyczne, które łączy elementy terapii poznawczej, behawioralnej, psychodynamicznej i interpersonalnej. Została ona opracowana przez psychologa Jeffrey'a Young'a i skupia się na pracy nad głęboko zakorzenionymi przekonaniami (schematami), które kształtują nasze postrzeganie siebie, innych ludzi i otaczającego świata. Schematy są pewnymi wzorcami myślenia, emocji i zachowań, które powstają w wyniku doświadczeń z przeszłości. Mogą być negatywne, nieelastyczne i utrudniać zdrowe funkcjonowanie. Terapia schematów ma na celu identyfikację, zrozumienie i przekształcenie tych negatywnych schematów tak, aby pacjent mógł osiągnąć lepsze samopoczucie i zdrowe relacje. Istnieje kilka głównych kategorii schematów, na które terapeuci najczęściej zwracają uwagę, a są nimi:
- poczucie niemocy,
- głodzenie się,
- nadmierna zależność od innych,
- emocjonalne wybuchy,
- brak samokontroli,
Każdy z tych schematów ma swoje charakterystyczne cechy i wpływa na różne obszary życia pacjenta. Terapia schematów korzysta z różnych technik i strategii terapeutycznych, takich jak wyzwalanie emocji, terapia wzmacniająca, praca z obrazami, pisanie pamiętników czy trening umiejętności interpersonalnych. Terapeuta pomaga pacjentowi w zrozumieniu genezy schematów i ich wpływu na bieżące funkcjonowanie oraz w rozwijaniu zdrowszych alternatywnych sposobów myślenia, odczuwania i działania. Celem terapii jest nie tylko złagodzenie objawów, ale przede wszystkim przekształcenie głęboko zakorzenionych przekonań, które wpływają na każdy aspekt funkcjonowania jednostki. Poprzez pracę nad schematami, terapia ma na celu poprawę samoakceptacji, budowanie zdrowych relacji i zwiększenie świadomości na temat własnych potrzeb i sposobów zaspokajania ich. Ta forma terapii jest niezwykle długotrwała i pracochłonna, a aby dawała efekty wymaga ogromnego zaanngażowania obu stron procesu.
INTERWENCJA KRYZYSOWA
Interwencja kryzysowa w leczeniu to doraźne wsparcie i działania pomocowe dla osób w trudnych sytuacjach kryzysowych. Kryzysy mogą mieć wiele przyczyn, w tym traumę, stratę, przemoc, samobójstwo, przemoc domową, klęski żywiołowe, chorobę i inne nagłe i stresujące wydarzenia. W interwencji kryzysowej terapeuci pracują szybko i intensywnie, aby zapewnić klientom wsparcie emocjonalne i praktyczne, którego potrzebują w trybie natychmiastowym. Po tę formę pomocy najczęściej zgłaszają się osoby, u których zdiagnozowano ciężką chorobę, lub które straciły kogoś bardzo bliskiego. Interwencja kryzysowa jest zwykle procesem krótkoterminowym, mającym na celu złagodzenie bezpośredniego kryzysu. Twój terapeuta może zalecić kontynuację leczenia po interwencji kryzysowej, jeśli potrzebujesz więcej wsparcia.
Za główne cele interwencji uznaje się:
- Ocenę sytuacji kryzysowej
- Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa pacjentowi
- Zapewnienie stabliności emocjonalnej, które realizowane jest poprzez odpowiednie pytania, analizowanie odpowiedzi, zapewnienie wsparcia pacjentowi itd. Działania te mają na celu odwieść "ofiarę" od nagłych, nieprzemyślanych działań i decyzji, wywołanych za sprawą chwilowego braku kontroli nad emocjami
- Planowanie dalszej pomocy, jeżeli jest taka potrzeba
Jak widać istnieje wiele różnych metod terapii, a nawet nurty integracyjne, mieszające je ze sobą w odpowiednich dawkach. To wpływa na taki stan rzeczy, że każdy jest w stanie dobrać odpowiednią dla siebie. Szukanie tej doskonałej może pochłonąć wiele czasu i wysiłku, jednak jest to praktyka bardzo warta późniejszych efektów. Wyzwolenie się z traum dzieciństwa, czy innych ciężarów, które nosiliśmy na plecach przez większość życia jest ogromnie satysfakcjonujące i obraca nasze życie do góry nogami. Po co cierpieć, nie radzić sobie z własnymi emocjami i problemami przez całe życie, skoro możesz zasięgnąć pomocy? Przemyśl czy nie chcesz udać się na terapię już dziś, a na pewno zaowocuje to w przyszłości!
INFOGRAFIKA - RODZAJE TERAPII
